मोती शेती फायदेशीर व्यवसाय Pearl farming profitable business

   मोती शेती फायदेशीर व्यवसाय Pearl farming profitable business हा एक अभिनव आणि फायदेशीर शेतीपूरक व्यवसाय आहे. पूर्वी मोती फक्त समुद्रातून मिळवले जात असत, पण आता गोड्या पाण्यातही मोत्यांची शेती करणे शक्य झाले आहे. पारंपरिक शेतीला पर्याय म्हणून अनेक शेतकरी याकडे वळत आहेत. भारतासह महाराष्ट्रातही अनेक ठिकाणी याचे यशस्वी प्रयोग झाले आहेत.मोती शेती फायदेशीर व्यवसाय Pearl farming profitable business

Sandip Kamble Pearl farming 

मोती शेती फायदेशीर व्यवसाय Pearl farming profitable business कसा करावा ?

* तलावाची निवड: मोत्यांची शेती करण्यासाठी 500 ते 1000 चौरस फुटाचा तलाव आवश्यक असतो. त्याची खोली 5-6 फूट असावी. जर तलाव खोदणे शक्य नसेल तर तुम्ही घरच्या घरी टाकी बनवूनही मोत्यांची शेती करू शकता.

* शिंपल्यांची खरेदी: मोती तयार करण्यासाठी शिंपले (ओयस्टर) आवश्यक असतात. हे शिंपले बाजारातून किंवा मत्स्यालयातून विकत घेता येतात. एका शिंपल्याची किंमत 15 ते 30 रुपये असू शकते. दक्षिण भारत आणि बिहारमधील दरभंगा येथील शिंपले उत्तम मानले जातात.

* शिंपल्यांची तयारी:

* शिंपल्यांना 10-15 दिवस जाळ्यात बांधून तलावात ठेवले जाते, जेणेकरून ते नवीन वातावरणाशी जुळवून घेऊ शकतील.

* त्यानंतर त्यांची शस्त्रक्रिया (सर्जरी) केली जाते. यात शिंपल्याच्या आत एक छोटा कण किंवा बियाणे (न्यूक्लिअर) टाकले जाते. हे कण गणेश, बुद्ध, फुलांच्या आकाराचे किंवा साधे 4-6 मिमी व्यासाचे असू शकतात.

* हा कण टाकल्यानंतर शिंपले नायलॉनच्या पिशव्यांमध्ये (एका पिशवीत 2 शिंपले) ठेवून 10 दिवस अँटीबायोटिक आणि नैसर्गिक खाद्यावर ठेवले जातात. या काळात मृत शिंपले काढून टाकले जातात.

* मोती निर्मिती:

मोती शेती फायदेशीर व्यवसाय Pearl farming profitable business 

* जिवंत राहिलेले शिंपले बांबू किंवा पाईपच्या सहाय्याने नायलॉनच्या पिशव्यांमध्ये तलावात एक मीटर खोलीवर लटकवले जातात.

* शिंपल्याच्या आत टाकलेल्या कणाभोवती शिंपला एक विशिष्ट चमकदार थर (नेकर) जमा करतो. या प्रक्रियेला 14 ते 20 महिने लागतात आणि यातून मोत्याची निर्मिती होते.

* या काळात तलावातील पाणी स्वच्छ ठेवणे आणि नैसर्गिक खाद्य (शेवाळ, जनावरांची विष्ठा) देणे महत्त्वाचे असते.

* मोती काढणे: सुमारे 18 ते 20 महिन्यांनंतर शिंपले फोडून त्यातून मोती काढले जातात. एका शिंपल्यातून 1 ते 2 मोती मिळू शकतात.

मोती शेतीसाठी आवश्यक गोष्टी:

* तलाव किंवा टाकी

* शिंपले (ओयस्टर)

* न्यूक्लिअर (मोती बी)

* नायलॉनच्या पिशव्या, बांबू/पाईप

* शस्त्रक्रियेसाठी आवश्यक उपकरणे

* पाणी व्यवस्थापन आणि नैसर्गिक खाद्य

मोती शेतीतील खर्च आणि नफा:

* खर्च:

* एक शिंपला तयार करण्यासाठी साधारणतः 25 ते 35 रुपये खर्च येतो.

* 500 चौरस फूट तलावात 100 शिंपले टाकून सुरुवात करता येते.

* तलाव खोदण्याचा खर्च एकरकमी असतो, आणि यासाठी सरकारकडून 50% अनुदान मिळू शकते.

* सुरुवातीला 10-12 हजार रुपये स्ट्रक्चर सेट अपवर खर्च येऊ शकतो.

*मोती शेती फायदेशीर व्यवसाय Pearl farming profitable business हा कमी खर्चात भरमसाठ उत्पन्न देणारा व्यवसाय आहे.

*विक्री:

मोत्यांची विक्री स्थानिक बाजारपेठेत किंवा ज्वेलरी कंपन्यांना करता येते. ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवरही मोत्यांची विक्री करता येते.

* नफा:

* एका मोत्याची किंमत 120 ते 1500 रुपयांपर्यंत असू शकते, मोत्याच्या दर्जावर आणि आकारानुसार ही किंमत बदलते. डिझायनर मोत्यांना चांगली किंमत मिळते.

* जर 1000 शिंपल्यांमधून 600-700 शिंपले जगले तरी 1200-1400 मोती मिळतात, ज्यातून 2-3 लाख रुपये कमवता येऊ शकतात.

* उत्तम नियोजन आणि व्यवस्थापनाने 2 हेक्टर मोती शेतीतून 30 लाख रुपयांपर्यंत नफा कमावल्याची उदाहरणे आहेत.

* मोती काढल्यानंतर शिंपलेही बाजारात विकता येतात, कारण त्यातून सजावटीच्या वस्तू आणि सुगंधी तेल बनवले जाते.

*प्रशिक्षण:

*कोल्हापूर मोती शेती आणि प्रशिक्षण केंद्र, कोल्हापूर येथे प्रशिक्षण दिले जाते.

*मोती शेतीसाठी योग्य प्रशिक्षणाची आवश्यकता असते. सेंट्रल इन्स्टिट्यूट ऑफ फ्रेश वॉटर एक्वाकल्चर, भुवनेश्वर (ओडिशा) येथे मोत्यांच्या शेतीचे प्रशिक्षण दिले जाते. *महाराष्ट्रात मुंबई आणि मध्यप्रदेशातील होशंगाबाद येथेही प्रशिक्षण संस्था उपलब्ध आहेत.

*काही खाजगी संस्था आणि शेतकरी गट देखील प्रशिक्षण देतात.महाराष्ट्रात ठरावीक प्रशिक्षण केंद्रे सुरू झाली आहेत.

*प्रशिक्षणामुळे तुम्हाला शिंपल्यांची निवड, ऑपरेशन, मोत्यांची वाढ आणि काढणी याविषयी सखोल माहिती मिळते.

मोती शेती फायदेशीर व्यवसाय Pearl farming profitable business काही महत्त्वाच्या सूचना:

* मोती शेती सुरू करण्यापूर्वी तज्ञांचा सल्ला घ्या.

* योग्य प्रशिक्षण घेतल्याशिवाय हा व्यवसाय सुरू करू नका.

* पाण्याच्या गुणवत्तेची नियमित तपासणी करा.

* बाजारपेठेचा अभ्यास करून मोत्यांची विक्री करा.

तुम्ही अनेक यशोगाथा आणि प्रात्यक्षिके you tube वर पाहू शकता, ज्यामुळे तुम्हाला अधिक चांगली कल्पना येईल. कोल्हापूरचे संदीप कांबळे तसेच दिगंबर गडम आणि गडचिरोलीचे संजय गंडाटे यांसारख्या शेतकऱ्यांनी मोती शेतीत चांगले यश मिळवले आहे, त्यांचे अनुभव तुम्हाला प्रेरणा देऊ शकतात. मोती शेती फायदेशीर व्यवसाय Pearl farming profitable business.



धन्यवाद!